10 Ερωτήσεις και απαντήσεις για το νέο νομοσχέδιο
του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων
1) Ποιες είναι οι πιο σημαντικές ρυθμίσεις του Νομοσχεδίου για την Αναβάθμιση του Σχολείου και την Ενδυνάμωση των Εκπαιδευτικών:
Ελευθερία – Αυτονομία σχολείου:
- Ελεύθερη επιλογή βιβλίου στα σχολεία (πολλαπλό βιβλίο)
Περνάει πλέον η μηχανιστική εκμάθηση στην κριτική ανάλυση και σκέψη
- Αυτονομία ως προς τη μορφή των 4μηνιαίων δοκιμασιών αξιολόγησης
Απελευθερώνεται η δημιουργική πρωτοβουλία των εκπαιδευτικών
- Ενισχύεται ο ρόλος των εκπαιδευτικών σε θέσεις ευθύνης: ενδοσχολικοί συντονιστές, μέντορες, υπεύθυνοι οργάνωσης και συντονισμού μαθητείας στα ΕΝΕΕΓΥΛ
Επένδυση στους εκπαιδευτικούς και τους ενίσχυσή τους
- Εγκρίσεις εκπαιδευτικών προγραμμάτων και συνεργασιών από το ίδιο το σχολείο
Εμπιστοσύνη στους εκπαιδευτικούς – Αποκεντρώνεται το σύστημα
- Ελληνική PISA: Αποτίμηση αποτελεσματικότητας του εκπαιδευτικού συστήματος σε μαθητές Στ’ Δημοτικού και Γ’ Γυμνασίου
Δημιουργία ενός νέου, ανεξάρτητου εργαλείου για την αποτύπωση της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου και τη διαρκή του αναβάθμιση
Αξιολόγηση εκπαιδευτικών και στελεχών:
- Αξιολόγηση εκπαιδευτικών και έμφαση στην επιμόρφωση
Ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών, με σκοπό τη συνεχή τους βελτίωση
- Αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των στελεχών εκπαίδευσης
Αξιολόγηση στην ποιότητα της διοίκησης
Εκκλησιαστική Εκπαίδευση:
- Κληρικοί Δημοσίου μόνο με πτυχίο από Σχολή Μαθητείας Κληρικών ή από ΑΕΙ
Αναβάθμιση του επιπέδου εκπαίδευσης των κληρικών
- Συνένωση των Ανώτατων Εκκλησιαστικών Ακαδημιών από 4 σε 2
Καλύτερες προοπτικές για τους νέους, εξορθολογισμός ακαδημαϊκού χάρτη της χώρας.
2) Ποια είναι η βασική φιλοσοφία του νομοσχεδίου;
Στόχος του νομοσχεδίου είναι η δημιουργία ενός ακόμη καλύτερου σχολείου για τα παιδιά, που εξασφαλίζει όλα τα απαραίτητα εφόδια για το παρόν και το μέλλον τους, και η απελευθέρωση του δυναμικού των εκπαιδευτικών, σε ένα πλαίσιο μεγαλύτερης ελευθερίας, διαρκούς υποστήριξης και αυξημένης λογοδοσίας.
Η πρόταση του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων αποτελείται από 3 αλληλένδετους πυλώνες:
α) Την ενίσχυση της αυτονομίας των σχολικών μονάδων.
β) Τη θέσπιση μηχανισμού αξιολόγησης του έργου των εκπαιδευτικών ως μηχανισμού βελτίωσης και ενδυνάμωσης των εκπαιδευτικών.
γ) Την ενίσχυση των δομών εκπαίδευσης ως κρίσιμων πυλώνων για την αποτελεσματική παιδαγωγική υποστήριξη του αυτόνομου σχολείου.
Επιπλέον, εισάγεται για πρώτη φορά ένα οργανωμένο σύστημα εκκλησιαστικής εκπαίδευσης με στόχο την αναβάθμιση του εκπαιδευτικού επιπέδου του κλήρου, υπό την εποπτεία της Πολιτείας, και τη συνέχιση εξορθολογισμού του ακαδημαϊκού χάρτη της χώρας.
α) Αυτονομία:
3) Γιατί ενισχύεται η αυτονομία των σχολικών μονάδων και πώς;
Διότι: Στην καρδιά του εγχειρήματος της αυτονομίας είναι η μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στους εκπαιδευτικούς. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ (2016), η ενίσχυση της αυτονομίας είναι άμεσα συνυφασμένη με τη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης, καθώς και με υψηλότερες επιδόσεις μαθητών. Η Ελλάδα έχει το μικρότερο δείκτη αυτονομίας ανάμεσα σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ, με πάνω από 80% των αποφάσεων να λαμβάνεται σε κεντρικό επίπεδο (μέσος όρος ΟΟΣΑ: 35%).
Πώς: Στην πράξη, η αυτονομία των σχολικών μονάδων ενισχύεται σε τρεις άξονες:
Εμπιστοσύνη στους εκπαιδευτικούς, δίνοντας μεγαλύτερη ελευθερία στην οργάνωση της διδασκαλίας, μέσω π.χ. της εισαγωγής της ελεύθερης επιλογής βιβλίου από τους εκπαιδευτικούς, της μεγαλύτερης ευελιξίας στον τρόπο διεξαγωγής των τετραμηνιαίων δοκιμασιών αξιολόγησης (ομαδική/ατομική εργασία, μέθοδοι ανεστραμμένης τάξης, αντί για ωριαίο διαγώνισμα), της δυνατότητας δημιουργίας ομίλων.
Ενισχύεται ο ρόλος του Διευθυντή της σχολικής μονάδας, ώστε να μπορεί να λάβει τις αποφάσεις εκείνες που θα καταστήσουν το σχολείο πιο αυτόνομο, αλλά και ο ρόλος των εκπαιδευτικών σε θέσεις ευθύνης.
Διαμορφώνεται ένα πλαίσιο αυξημένης διαφάνειας και λογοδοσίας, γιατί η ενισχυμένη αυτονομία απαιτεί και ένα πλαίσιο ελέγχων και ισορροπιών. Σε αυτό το πνεύμα, εισάγονται, μεταξύ άλλων, η «ελληνική PISA» και η υποχρέωση δημιουργίας και συντήρησης προσβάσιμης ιστοσελίδας σε κάθε σχολική μονάδα.
4) Τι είναι το πολλαπλό βιβλίο; Θα μπορεί ο κάθε εκπαιδευτικός να διαλέγει οποιοδήποτε βιβλίο θέλει;
Το πολλαπλό βιβλίο δίνει τη δυνατότητα στους εκπαιδευτικούς να επιλέγουν το βιβλίο που θέλουν, ανάμεσα στα εγκεκριμένα βιβλία του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.). Ταυτόχρονα, μαθητές και εκπαιδευτικοί θα έχουν πρόσβαση και στα υπόλοιπα εγκεκριμένα διδακτικά βιβλία σε ψηφιακή μορφή, καθώς και σε πλούσιο συμπληρωματικό ψηφιακό εκπαιδευτικό υλικό. Η ελεύθερη επιλογή βιβλίου και οι πολλαπλές πηγές σηματοδοτούν μια πραγματική αλλαγή παραδείγματος στον τρόπο που μαθαίνουν τα παιδιά στο σχολείο, ξεφεύγοντας από το μοντέλο της αποστήθισης, ενισχύοντας την κριτική σκέψη των μαθητών και τη διαμόρφωση ανεξάρτητης γνώμης. Η Ελλάδα και η Κύπρος αποτελούν τη μειοψηφία των χωρών ΕΕ που διατηρούν το μονοπώλιο του ενός και μοναδικού σχολικού εγχειριδίου.
5) Ποιες αλλαγές συντελούνται στις τετραμηνιαίες δοκιμασίες αξιολόγησης και πού αποσκοπούν;
Προβλέπονται δύο σημαντικές τομές ως προς την αξιολόγηση της επίδοσης των μαθητών:
Ο εκπαιδευτικός θα μπορεί πλέον να επιλέξει τη μορφή της τετραμηνιαίας δοκιμασίας αξιολόγησης των μαθητών, π.χ. να αναθέσει κάποια συνθετική ή διαθεματική εργασία, μια ομαδική παρουσίαση ή να αξιοποιήσει τις μεθόδους της ανεστραμμένης τάξης (flipped classroom), όπου π.χ. ο ίδιος ο μαθητής καλείται να παρουσιάσει το μάθημα της ημέρας ή να εισηγείται τρόπους επίλυσης προβλημάτων. Δίνεται βήμα στη δημιουργική πρωτοβουλία του εκπαιδευτικού, το μάθημα γίνεται πιο ενδιαφέρον, προσαρμοσμένο στις ανάγκες της κάθε τάξης.
Αλλάζει και η φιλοσοφία της «εξεταστέας» ύλης. Το βιβλιοκεντρικό μοντέλο της απομνημόνευσης αντικαθίσταται από το γνωσιοκεντρικό μοντέλο του πολλαπλού βιβλίου. Το πολλαπλό βιβλίο στοχεύει στην καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και στην ουσιαστική κατάκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων.
6) Πώς ενισχύεται η εμπιστοσύνη στους εκπαιδευτικούς, με μεγαλύτερους βαθμούς ελευθερίας στην οργάνωση της διδασκαλίας;
Ανάμεσα σε άλλους, με τους εξής τρόπους:
▪ Ελεύθερη επιλογή βιβλίου
▪ Αυτονομία ως προς τη μορφή των 4μηνιαίων δοκιμασιών αξιολόγησης (π.χ. ατομική/ομαδική εργασία, flipped classroom, αντί για μόνη επιλογή το ωριαίο διαγώνισμα) & τέλος στην υπερρύθμιση λοιπών ενδιάμεσων δοκιμασιών (π.χ. στον αριθμό και διάρκεια λοιπών δοκιμασιών)
▪ Αποκέντρωση της διαδικασίας διεξαγωγής εκπαιδευτικών δράσεων και προγραμμάτων– σήμερα απαιτείται έγκριση Υπ. Παιδείας
▪ Δυνατότητα διοργάνωσης εκπαιδευτικών ομίλων (υπεύθυνοι εκπ/κών ομίλων)
▪ Απλοποίηση διαδικασίας διενέργειας ερευνών και πρακτικής άσκησης εντός των σχολικών μονάδων
7) Τι σημαίνει στην πράξη η ενίσχυση του ρόλου του Διευθυντή και των εκπαιδευτικών σε θέσεις ευθύνης;
Ο Διευθυντής αποκτά τις αρμοδιότητες εκείνες που του επιτρέπουν να υπηρετήσει το αυτόνομο σχολείο, ενώ πλέον καλείται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της σχολικής ζωής. Συγκεκριμένα προβλέπεται:
▪ Θέσπιση υποστηρικτικών οργάνων – distributed leadership model
▪ Υποδιευθυντές (επιλογή μετά από εισήγηση Διευθυντή)
▪ Ενδοσχολικοί Συντονιστές
▪ Μέντορες
▪ Υπεύθυνοι διασύνδεσης με τη μαθητεία στα ΕΝΕΕΓΥΛ
▪ Διοργάνωση ετήσιων επιμορφώσεων
▪ Διευθυντής ως αξιολογητής των εκπαιδευτικών του – παρατηρήσεις μαθημάτων
▪ Αρμοδιότητα για τη διοργάνωση παιδαγωγικών συναντήσεων
▪ Αρμοδιότητα για την άσκηση πειθαρχικού ελέγχου
▪ Δυνατότητα αξιοποίησης σχολικών εγκαταστάσεων εκτός σχολικού ωραρίου
▪ Δυνατότητα εξασφάλισης επιπλέον πόρων μέσα από τη διοργάνωση εκδηλώσεων & την ευκολότερη αποδοχή δωρεών και χορηγιών
▪ Αύξηση θητείας από 3ετή σε 4ετή και δυνατότητα επαναδιορισμού χωρίς όριο 2 θητειών
8) Σε τι στοχεύει η δυνατότητα αξιοποίησης σχολικών εγκαταστάσεων;
Μια από τις ελευθερίες που δίνονται στα σχολεία είναι η μεγαλύτερη δυνατότητα αξιοποίησης των σχολικών εγκαταστάσεων μετά το πέρας του ωρολογίου προγράμματος, για τη διοργάνωση σχολικών εκδηλώσεων ή άλλων προγραμμάτων που απευθύνονται στην εκπαιδευτική κοινότητα. Πλέον, προτείνεται την απόφαση διοργάνωσης να την λαμβάνει το Σχολικό Συμβούλιο, στο οποίο συμμετέχουν και εκπρόσωποι του Σχολείου και του Δήμου. Σε περίπτωση που κάποια σχολική εκδήλωση, όπως για παράδειγμα μια θεατρική παράσταση, αποφέρει έσοδα, προβλέπεται ότι τα έσοδα αυτά θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τη σχολική μονάδα που διοργάνωσε την εκδήλωση. Αυτό σαφώς και δεν επηρεάζει με κανέναν τρόπο το ύψος της τακτικής επιχορήγησης των σχολικών μονάδων. Το μόνο που αλλάζει είναι ότι τα σχολεία αποκτούν μεγαλύτερη ελευθερία στη δυνατότητά τους να διοργανώνουν εκδηλώσεις στον χώρο τους, και εφόσον το επιθυμούν, να ορίζουν και κάποιο εισιτήριο.
9) Ποιος είναι ο σκοπός των εξετάσεων διαγνωστικού χαρακτήρα σε εθνικό επίπεδο στην ΣΤ’ Δημοτικού και Γ’ Γυμνασίου (ελληνική PISA);
Πρόκειται για ένα τεστ διάγνωσης της αποτελεσματικότητας του εκπαιδευτικού συστήματος. Σκοπός της ελληνικής PISA είναι η εξαγωγή πορισμάτων σχετικά με την πορεία υλοποίησης των προγραμμάτων σπουδών – όχι η αξιολόγηση της επίδοσης του μαθητή. Τα αποτελέσματα, άλλωστε, θα είναι ανώνυμα, επομένως δεν συνεκτιμώνται από τους εκπαιδευτικούς κατά την αξιολόγηση της επίδοσης των μαθητών. Η διεξαγωγή διαγνωστικών τεστ αξιολόγησης του εκπαιδευτικού συστήματος σημειώνει αυξητική τάση στις χώρες του ΟΟΣΑ – π.χ. στην Πορτογαλία, τη Σουηδία, τη Δανία, τη Νορβηγία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
10) Με ποιους τρόπους ενισχύεται η ενταξιακή εκπαίδευση;
Το νομοσχέδιο προάγει την ενταξιακή εκπαίδευση με 5 βασικούς τρόπους:
▪ Δημιουργία 1.100 οργανικών θέσεων ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών για πρώτη φορά στη γενική εκπαίδευση.
▪ Μεγαλύτερη ευελιξία στη μορφή των τετραμηνιαίων δοκιμασιών αξιολόγησης: Συμβατή με τη διαφοροποιημένη διδακτική και διευκόλυνση προσαρμογής στις ανάγκες του κάθε μαθητή.
▪ Παροχή προγραμμάτων πρώιμης εκπαιδευτικής παρέμβασης στις σχολικές μονάδες της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης: Δίνεται δηλαδή η δυνατότητα στους γονείς να απευθυνθούν νωρίτερα – πριν από την εγγραφή τους στο νηπιαγωγείο – στα Κέντρα Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης (ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.) για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και ψυχοκοινωνικών αναγκών των παιδιών τους. Στόχος να εξασφαλιστεί ότι όλοι οι μαθητές θα έχουν την κατάλληλη υποστήριξη, ώστε να υιοθετηθούν εγκαίρως εξατομικευμένα μέτρα ενίσχυσης.
▪ Δημιουργία ρόλου Υπεύθυνου Διασύνδεσης με τη Μαθητεία στα Ενιαία Ειδικά Επαγγελματικά Γυμνάσια-Λύκεια (ΕΝ.Ε.Ε.ΓΥ.Λ.).
▪ Προσβασιμότητα των ιστοσελίδων όλων των δημόσιων σχολικών μονάδων.