Οι Παραστατικές Τέχνες ως εκπαιδευτικό εργαλείο

 "Ο σκοπός της Τέχνης είναι να δώσει σχήμα στη ζωή"

Wiliam Shakespear

Ποια είναι τα είδη των Παραστατικών Τεχνών;

Σε αυτές ανήκουν ο χορός, το θέατρο, ο κινηματογράφος, η μουσική, η δραματουργία, τα εικαστικά, η όπερα, η δημιουργική γραφή, η μαγεία, η τέχνη του τσίρκου και η performance.

Οι Παραστατικές Τέχνες αποτελούν εργαλείο βιωματικής μάθησης, που συμβάλλει στην ολιστική ανάπτυξη του ανθρώπου. Η αυτοέκφραση μέσω της Τέχνης προάγει τη δημιουργικότητα, ενισχύει την αυτοπεποίθηση, την αλληλεπίδραση, την επικοινωνία συναισθημάτων, καθώς και την ανάπτυξη κοινωνικών και εκφραστικών, εν γένει, δεξιοτήτων.

Οι Ερμηνευτικές Τέχνες μπορούν να αξιοποιηθούν και από τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι δύνανται να σχεδιάζουν και να υλοποιούν αποτελεσματικές παιδαγωγικές παρεμβάσεις μέσω της Καλλιτεχνικής Δημιουργίας. Το Θεατρικό Παιχνίδι, το Θέατρο του Καταπιεσμένου, η οπτικοακουστική έκφραση, η σύλληψη, η σύνθεση και σύσταση ενός επιτελεστικού γεγονότος, καθώς και το θεατρικό δράμα αποτελούν ορισμένες μόνο από τις προσεγγίσεις των Παραστατικών Τεχνών στην Εκπαίδευση.

Συγκεκριμένα, το εκπαιδευτικό δράμα μέσω της Θεατρικής Αγωγής εντοπίζουμε ότι εφαρμόζεται με τη μορφή προγραμμάτων ή δραστηριοτήτων, που εμπεριέχουν θεατρικά στοιχεία και σχετίζονται με τη δόμηση αμοιβαίων σχέσεων εμπιστοσύνης, επικοινωνίας και ευαισθητοποίησης μεταξύ των μαθητών.

Ο «διάδρομος συνείδησης» αποτελεί μια τέτοιου είδους τεχνική Θεατρικής Αγωγής, που μπορεί να προσφέρει τη δυνατότητα στους μαθητές για έκφραση, ανάπτυξη κριτικής σκέψης και ενσυναίσθησης. Οι μαθητές σχηματίζουν δυο παράλληλες σειρές και ανάμεσά τους δημιουργείται ένας διάδρομος. Κάποιος από τους μαθητές, ο οποίος βρίσκεται είτε σε δίλημμα είτε αντιμέτωπος με κάποιο πρόβλημα, διασχίζει το διάδρομο, ενώ οι υπόλοιποι συμμαθητές στις δυο απέναντι πλευρές εκφράζουν καλές ή κακές σκέψεις, τα υπέρ ή τα κατά της κατάστασης, που προβληματίζει το διερχόμενο μαθητή. Στο τέλος του διαδρόμου, ο μαθητής που βρίσκεται στη διλημματική κατάσταση καλείται να οδηγηθεί σε μια απόφαση.

Μια επιπρόσθετη τεχνική, η οποία μπορεί να εφαρμοστεί στην εκπαιδευτική πράξη είναι και το «Θέατρο του Καταπιεσμένου», εμπνευστής του οποίου είναι ο Augusto Βoal, Βραζιλιάνος σκηνοθέτης. Η τεχνική αυτή τοποθετεί το θεατή στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της θεατρικής πράξης και τον μετατρέπει από κοινό σε πρωταγωνιστή, δηλαδή από παθητικό δέκτη επιτελεστικών γεγονότων σε ενεργό μέλος της διαδικασίας. Σύμφωνα με τον Augusto Boal, «Θέατρο μπορούν να κάνουν όλοι, ακόμα και οι ηθοποιοί. Το Θέατρο μπορεί να γίνει παντού, ακόμα και στο Θέατρο». Κατανοούμε επομένως, ότι η παραστατική αυτή τεχνική μπορεί να αποτελέσει για τους μαθητές ένα μέσο για να γνωρίσουν καλύτερα τον εαυτό τους, την πραγματικότητα που βρίσκεται μέσα τους, καθώς και τον κόσμο που ξεδιπλώνεται γύρω τους μέσα από μια διαλεκτική αλληλεπίδραση που αναπτύσσεται ανάμεσα σε κοινό και πρωταγωνιστές.

Ωστόσο, εξετάζοντας την ουσία των Παραστατικών Τεχνών, διαπιστώνουμε με λύπη, την απουσία τους από την εκπαιδευτική πράξη, καθώς η Τέχνη φαίνεται να παροπλίζεται μέσω του εξετασιοκενρικού και χρησιμοθηρικού χαρακτήρα της σύγχρονης εκπαίδευσης. Στόχος δεν είναι να διδάξουμε θεωρητικά τις Ερμηνευτικές Τέχνες, αλλά να προσφέρουμε στους μαθητές τη δυνατότητα να «συναντηθούν» βιωματικά με τα έργα Τέχνης, να κατανοήσουν την αναγκαιότητά τους για τον άνθρωπο, να εκφράσουν τη μοναδικότητα του εσωτερικού τους κόσμου και να καταπολεμήσουν κάθε μορφής παθογένεια. Ο ρατσισμός, οι έμφυλες διακρίσεις, η αλλοτρίωση, ο κυνισμός του σύγχρονου ανθρώπου, η ομοφοβία, η μοναξιά και η μισαλλοδοξία αποτελούν φαινόμενα των καιρών μας, τα οποία μέσω της Τέχνης περιστέλλονται.

Κατανοούμε, λοιπόν, ότι η ενσωμάτωση των Παραστατικών Τεχνώνστην εκπαιδευτική πράξη μέσω της διαφοροποίησης των εκπαιδευτικών προσεγγίσεων, μπορεί να οδηγήσει σε μια ποιοτικότερη παρεχόμενη εκπαίδευση, η οποία θα προσφέρει τα απαραίτητα εργαλεία, όχι μόνο για αυτοέκφραση αλλά και για μια ενσυναισθητική προσέγγιση της Ετερότητας.

Η Τέχνη δε πρέπει να ξεχνάμε, άλλωστε, ότι αποτελεί τη βαθύτερη έκφραση του εαυτού μας!